8 marca obchodzimy Dzień Kobiet. Z tej okazji przyjrzeliśmy się, jak wygląda sytuacja finansowa płci pięknej w Polsce. Często spotykanym mitem jest to, że kobiety są bardziej rozrzutne i łatwiej popadają w zadłużenie. Tymczasem z danych Intrum wynika, że niechlubne pierwsze miejsce wśród osób z zaległościami zajmują mężczyźni, którzy stanowią 64 procent tej grupy. Średnia wartość przeterminowanych zobowiązań w przypadku kobiet jest o ponad 1500 zł niższa niż u panów. Ponadto na sytuację finansową kobiet w Polsce wpływa wiele czynników. Wśród nich są między innymi: samotne macierzyństwo, przebieg kariery zawodowej, a nawet przemoc ekonomiczna, która jak się okazuje może dotyczyć nawet 77 proc. kobiet dotkniętych przemocą w rodzinie.

Zadłużenie kobiet w Polsce

Najnowszy raport Krajowego Rejestru Długów pokazuje, że finanse Polaków nie są w najlepszym stanie. W ciągu roku zadłużenie konsumentów wzrosło o prawie 3 mld zł i wynosi 45 mld zł. Do KRD wpisanych jest ponad 2 mln osób, które od dłuższego czasu nie płacą rat kredytów i pożyczek, rachunków za telefon, internet, telewizję, prąd, gaz czy mieszkanie^[1].

Zobowiązania za opłaty mieszkaniowe wynoszą 290,8 mln zł. W tym przypadku widać lekką przewagę kobiet – 51 proc. Również wartość zadłużenia jest nieco wyższa niż w przypadku mężczyzn – 153,3 mln zł wobec 137,5 mln zł^[2].

- Z kolei według danych InfoDług w okresie od września 2022 roku do września 2023 roku nieopłacone na czas zobowiązania konsumentów zwiększyły się o ponad 7 mld zł (ponad 8 proc.), osiągając rekordowy poziom 84 mld zł. Raport pokazuje, że 4 na 10 zadłużonych stanowią kobiety, przy czym zaległości panów zwykle są wyższe, stąd ich udział w sumie długów wynosi 68%^[3] - mówi Ewelina Kawałko, ekspertka Intrum.

Wśród najbardziej zadłużonych dominują mężczyźni

Raport InfoDług podaje również informacje o najbardziej zadłużonych Polakach. Podium zamyka 41-letnia kobieta z województwa pomorskiego, której zadłużenie wynosi ponad 75 mln zł. Na 5. pozycji znajduje się pani z województwa śląskiego, która ma 67 lat i zalega z ponad 50 mln zł. 9. pozycję zajmuje kobieta z mazowieckiego, której zadłużenie wynosi ponad 30 mln zł. Zatem aż 7 osób z top10 to mężczyźni, z których rekordzista z lubuskiego zalega z płatnościami na blisko 87 mln zł^[4].

Rekordowe długi alimentacyjne

W Polsce rozwodzi się około 35% małżeństw^[5]. W takiej sytuacji najczęściej to kobiety przejmują opiekę nad dzieckiem, a panowie płacą alimenty. Niestety, ale zadłużenie alimentacyjne jest bardzo wysokie. Z danych zgromadzonych w Rejestrze Dłużników BIG InfoMonitor wynika, że grono niepłacących rodziców liczy już blisko 290 tys. osób. Kwota nieuregulowanych świadczeń to blisko 15 mld zł. Średnio na dłużnika alimentacyjnego przypadają 52 tys. zł^[6]. Dla kobiet to duży problem, szczególnie że wiele matek opiekuje się potomstwem, nie mając możliwości pójścia do pracy.

Kobiety mają niższe dochody

Z badania „Finanse w związkach” zrealizowanego dla BIG InfoMonitor wynika, że w zaledwie co 5. parze dochody partnerów są podobne. Co ciekawe, mimo to mężczyźni dominują w rejestrach zadłużenia. Wyższe zarobki ma 60 proc. mężczyzn i tylko 21 proc. kobiet. Co o tym sądzą osoby, które osiągają niższe dochody? 73% nie przywiązuje do tego większej uwagi. Dla 13% to problem, z którym nie czują się dobrze. Zdecydowanie częściej mierzą się z tym kobiety i to one są bardziej drażliwe na punkcie różnic w zarobkach^[7]. Trzeba przy tym wspomnieć o przemocy ekonomicznej, która – według badania „Niebieska Linia” – dotyczy ponad 70% wszystkich kobiet dotkniętych przemocą. Nie mają do dyspozycji środków na własne potrzeby, muszą się rozliczać z każdego grosza, a partnerzy zabraniają im pójścia do pracy.

- Problem dysproporcji w zarobkach doskwiera bardziej kobietom, gdyż po prostu zarabiają mniej. Przyczyn takiej sytuacji jest wiele. Panie wychowują dzieci, przebywają na urlopie wychowawczym, zazwyczaj zajmują niższe stanowiska niż panowie i mają przeciętnie niższe zarobki. W dodatku wcześniej przechodzą na emeryturę, co powoduje, że ich świadczenie może być niskie i w dużej mierze są zależne od świadczenia partnera – zauważa Ewelina Kawałko, ekspertka Intrum.

Według Głównego Urzędu Skarbowego luka płacowa w Polsce wynosi prawie 5%. Największa jest w sektorze prywatnym – blisko 13%. Kobiety gorzej od mężczyzn oceniają swoją sytuację na rynku pracy. W październiku 2023 roku GUS opublikował dane za październik 2022. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto mężczyzn było o 17,6% wyższe od pensji kobiet^[8]. Jak to wygląda w Unii Europejskiej? Podobnie. Z danych Eurostatu wynika, że kobiety pracujące w UE, zarabiają średnio 12,7% mniej za godzinę niż mężczyźni^[9].

^[1] Portfele Polaków w opłakanym stanie: zadłużenie rośnie, oszczędności topnieją, 26 września 2023 roku

^[2] Milionowe długi mieszkaniowe Polaków, 17 marca 2023 roku

^[3] Raport InfoDług: Rekordowy wzrost zadłużenia Polaków. Inflacja bardziej zaszkodziła Polsce Wschodniej, 6 grudnia 2023.

^[4] Raport InfoDług: Rekordowy wzrost zadłużenia Polaków. Inflacja bardziej zaszkodziła Polsce Wschodniej, 6 grudnia 2023.

^[5] Eurostat: Marriage and divorce statistics, 2021.

^[6] Rekordowe długi alimentacyjne w prezencie na święta, grudzień 2023

^[7] Tylko w co piątym związku dochody obu osób są porównywalne, luty 2024

^[8] GUS: Struktura wynagrodzeń według zawodów za październik 2022 r.

^[9] Eurostat: Luka płacowa między kobietami a mężczyznami: definicja i przyczyny