Ilość przestępstw i wykroczeń skatalogowanych w Kodeksie Karnym Skarbowym jest bardzo duża. Żartobliwie można powiedzieć, że każdy znajdzie tam coś dla siebie. Ale z podatkami, urzędami i urzędnikami zajmującymi się podatkami żartów nie ma – i kwestie prawidłowego realizowania swoich powinności podatkowych musimy traktować wyjątkowo poważnie.

Niestety - czasem zdarzy się, że nieświadomie (a czasami ze zwykłego lenistwa lub niedbalstwa) popełnimy jakieś wykroczenie lub przestępstwo. Nie wszystko jednak stracone – można skorzystać z zapisów Kodeksu Karnego Skarbowego, aby uniknąć kary. Wymaga to jednak od nas podjęcia pewnych działań.

Słyszeliście zapewne sformułowanie „Czynny żal” - to pojęcie potoczne -  w przepisach nie występuje takie sformułowanie. Skąd się wzięło?

W artykule 16 KKS znajduje się dość szczególna regulacja. Zgodnie z nią nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Aby jednak uwolnić się od kary trzeba jednak spełnić parę dodatkowych warunków, muszą też istnieć szczególne okoliczności.

Przede wszystkim o przestępstwie (wykroczeniu) należy powiadomić odpowiedni organ - najczęściej będzie to naczelnik urzędu skarbowego.

Zawiadomienie musi być złożone na piśmie lub ustnie do protokołu. W zawiadomieniu należy ujawnić wszystkie istotne okoliczności popełnienia czynu zabronionego, wskazać ewentualne osoby współuczestniczące w popełnieniu czynu itp.

Należy również uiścić w całości wymaganą należność publicznoprawną w wysokości, w jakiej została naszym czynem uszczuplona. Nie trzeba tego zrobić natychmiast – w chwili złożenia zawiadomienia. Zgodnie z przepisami KKS należy to zrobić najpóźniej w terminie, który na dokonanie takiej wpłaty wyznaczy sprawcy odpowiedni organ postępowania przygotowawczego. Należy również pamiętać o konieczności zapłaty odsetek za zwłokę w odpowiedniej wysokości. Nieprawidłowe obliczenie odsetek (zbyt małe odsetki) może spowodować utratę prawa do skorzystania z dobrodziejstwa czynnego żalu.

Nie jest dobrym pomysłem zwłoka w skorzystaniu z możliwości, jakie daje art. 16 KKS. Zawiadomienie o swoim przestępstwie będzie bezskuteczne, jeżeli zostanie dokonane po tym, jak organ ścigania zdobył już wyraźnie udokumentowaną informację o popełnieniu przestępstwa czy wykroczenia. Za późno będzie również wtedy, kiedy np. urząd skarbowy rozpocznie kontrolę, podejmie czynności sprawdzające czy dokona przeszukania, wizji lokalnej itp.

Ale jeżeli jedna z ww. czynności nie dostarczyła podstawy do wszczęcia postępowania o czyn zabroniony, to w dalszym ciągu w odniesieniu do tego czynu sprawca może skorzystać z instytucji czynnego żalu.

W Kodeksie karnym skarbowym zostały określone kategorie osób, które nie mogą uwolnić się od kary na podstawie art. 16. Są to między innymi osoby, które wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie poleciły jej wykonanie czynu zabronionego. Również osoby organizujące albo kierujące grupami albo związkami mającymi na celu popełnienie przestępstwa skarbowego nie skorzystają z czynnego żalu.

Korekta deklaracji

Nie zawsze zasadne jest korzystanie z postanowień KKS dotyczących czynnego żalu. Czasami wystarczy po prostu złożyć korektę deklaracji.

Wyobraźmy sobie następującą sytuację:

Przedsiębiorca sporządzając deklarację VAT-7 dokonał odliczenia podatku VAT w nieprawidłowej (zbyt dużej) wysokości. Przyczyny tego mogły być różne. Przeprowadzając kontrolę dokumentów w firmie odkrył ten fakt kilkanaście miesięcy później. Przedsiębiorca może w tym momencie złożyć korektę deklaracji VAT dołączając do niej pisemne uzasadnienie przyczyny korekty (można na przykład w wyjaśnieniu stwierdzić, że dokonano odliczenia w wyniku błędu przy odczytywaniu dokumentów), wpłacić zaniżoną uprzednio kwotę podatku wraz z odsetkami, i w ten sposób uwolnić się od odpowiedzialności karnej skarbowej.

Ten sposób postępowania wynika z art. 16a KKS, który stanowi, iż nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa lub ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Ale uwaga: Uprawnienie do skorygowania deklaracji ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej - w zakresie objętym tym postępowaniem lub kontrolą.

Po zakończeniu kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego prawo do skorygowania deklaracji przysługuje powtórnie – ale uwaga: wyłącznie w zakresie nieobjętym decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego.

Jeśli więc odkryłeś znienacka, że jesteś podatkowym przestępcą, uwolnij się od winy i kary. Nie warto narażać się na grzywnę – skorzystanie z czynnego żalu nie jest bowiem nieskomplikowane.